O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi
Farg‘ona viloyat qo‘g‘irchoq teatri tarixi
O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimov o‘zining “Yuksak-ma’naviyat yengilmas kuch” deb nomlangan asarida: “Biz xalqimizning dunyoda hech kimdan kam bo‘lmasligi, farzandlarimizning bizdan ko‘ra kuchli, bilimli, dono va albatta, baxtli bo‘lib yashashi uchun bor kuch va imkoniyatlarimizni safarbaretayotgan ekanmiz, bu borada ma’naviy tarbiyasi masalasi, hech shubhasiz, beqiyos ahamiyat kasb etadi.Agar biz bu masalada hushyorlik va sezgirligimizni,qat’iyat va mas’uliyatimizni yo‘qotsak, bu o‘ta muhim ishni o‘z holiga, tashlab qo‘yadigan bo‘lsak,muqaddas qadriyatlarimzga yo‘g‘rilgan va ulardan oziqlangan ma’naviyatimizdan, tarixiy xotiramizdan ayrilib, oxir oqibatda o‘zimiz intilganumumbashariy taraqqiyot yo‘lidan chetga chiqib qolishimiz mumkin” - deydilar.Bundan kelib chiqib teatrning faoliyati quyidagiyo‘nalishdagi maqsad va vazifalarni amalga oshirishgaqaratiladi: buyuk ma’naviy merosimiz, betakrorqadriyatlarimiz, an’analarimizni izchil davom ettirish, ularni yangi davr talablari asosida boyitib borish va rivojlantirish, bu sohadagi ilg‘or uslublarni milliy ruh bilan uyg‘unlashtirilgan holda teatr San’atiga tadbiq etib borish.Milliy istiqlol g‘oyalariga hamohang, badiiy jihatdan yuksak, xalqchil sahna asarlari yaratish asosida o‘zbek milliy teatr san’ati taraqqiyotiga hissa qo‘shish.
Teatrimiz O‘zbekiston teatr arboblari uyushmasi Farg‘ona vodiy bo‘limi qoshida 1989- yili Farg‘ona shahrida Bolalar – teatri va madaniyat markazi sifatida tashkil topdi. U o‘z faoliyatini “teatr studiya” sifatida boshlagan. O‘zbekiston xalq artisti Bernora Qorieva va Inomjon Tursunovlar teatrimizga asos solgan birinchi insonlardir.Dastlab teatr ijodiy jamoasi tarkibini Toshkent Davlat teatr va rassomchilik institutining talabalari K.Turdaliev, T.Sultonov, N.Maslova,N.Tursunov, I.Xatamov, A.Xomidjonov,T.Sivorotkina, S.Glazkova, R.Prilutskiylar tashkil etishgan.Teatr studiyaga X.Hakimov badiiy rahbarlik qilgan. Teatr studiya jamoasi bir qator spektakllarni sahnalashtirishga erishdilar.Jumladan: O.Tolipovning “Sirli sandiq”(rejissyor-M.Ashurova), Ye.Spiranskiyning
“G‘aroyib poyga” (rejissyor-O‘zbekiston xalq artisti
M.Yusupov) spekaktllari.Teatr izlanishga ijod qilishga va bundan bahra olishga haqli ekanini isbotlash uchun mexnatdan to‘xtamadi va bu o‘z samarasini berdi.
1993 yi Mustaqilligimizning ilk yillaridanoq O‘zbekiston Respublikasi madaniyat ishlari vazirligining 25- fevraldagi 26-sonli, Farg‘ona viloyat hokimligi madaniyat ishlari boshqarmasining 1993 yil 1 martdagi 11-sonli buyruqlariga asosan “Farg‘ona viloyat davlat qo‘g‘irchoq teatri” maqomi berildi.Teatrimiz o‘z spektakllarini rus o‘zbek tillarida sahnalashtirib, tomoshabinlarga namoyish eta boshladi.
1993- yili Respublika an’anaviy qo‘g‘irchoq teatrlarining V festivalida buyuk Italiya yozuvchisi I.Kolvinaning “Uch apelsin” (insenirovka muallifi va sahnalashtiruvchi asari asosida ssenariy muallifi va saxnlashtiruvchi rejissyorlar X.Xakimov,O‘zbekiston xalq artisti va Davlat mukofotining sovrindori M.Yusupovlar “Uch apelsin” musiqali qo‘g‘irchoq spektakl festivalining “Eng yaxshi musiqali spektakl” sovrinini olishga muvaffaq bo‘ldilar.
1995 yili Respublika an’anaviy qo‘g‘irchoq teatrlarining V festivalida V.Senokevich “Eng yaxshi musiqa ishi” N.Maslova va “Eng yaxshi ayol roli” sovrinlarini qo‘lga kiritdilar. Teatr
1996- yili Tatariston Respublikasi Qozon shaxrida spektakli bilan ijodiy safarda bo‘lib,yosh tomoshabinlarga yuqori badiiy saviyada namoyish etdi.
1997 yil esa Germaniyaning Bonn shaxrida O‘zbekiston madaniyat kunlarida qatnashib, “Ming bir kecha” (nemis tilida) muallif I.Tursunov, rejissyor -X.Xakimov) nemis xalqini o‘zbek milliy qo‘g‘irchoq teatri san’ati bilan tanishtirdi va nemis yosh tomoshabinlari e’tiborini qozondi.
2000- yil Samarkandda o‘tkazilgan Respublika qo‘g‘irchoq teatrlarining VI festivalida “Alpomish” dostoni asosida yaratilgan spektakl festivalining “Eng yaxshi spektakl” sovrinini olishga muvaffaq bo‘ldi.O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist Shomurod Yusupov “Eng yaxshi rejissura”, kompozitor Alisher Ikromov “Eng yaxshi musiqa”, O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan san’at arbobi sahnalashtiruvchi rassom Vinyamin Akudin “Eng yaxshi rassom”, qo‘g‘irchoqlar ustasi Venera Sagadeeva “Eng murakkab qo‘g‘irchoqlar”
sovrinlarini qo‘lga kiritdilar. Keyinchalik Rossiya, Qirg‘iziston, Qozog‘iston,
Tatariston teatr sahnalarida bir-biridan mazmunli spektakllar bilan tomoshabinlar e’tiborida bo‘ldi.
2007- yil teatr direktori etib Tavakkal Sultonov tayinlandi. Teatr ijodiy izlanishda davom etib,bir-biridan chiroyli asarlar sahna yuzini ko‘ra boshladi. T.Sultonov teatr repertuariga jiddiy e’tibor berib, zamon talabi asosida ijodiy ishlab chiqarishni jadallashtirdi.Teatrga tajriba almashish uchun soha mutaxassislarini jalb qildi va bu xarakatlar o‘z samarasini berdi. 2009- yil Andijonda bo‘lib o‘tgan Respublika qo‘g‘irchoq teatrlarining festivalida “Layli va majnun” (rejissyor X.Xakimov, X.Rasul insenirovkasi)spektakli bilan ishtirok etib “Eng yaxshi sahna bezagi uchun” sovrinini qo‘lga qiritdi.
2013- yil Mustaqilligimizning 22 yilligi munosabati bilan Farg‘ona viloyat teatrlari o‘rtasida “Qadr-qimmatim, tayanchim va iftixorimsan Mustaqil O‘zbekiston!”shiori ostida o‘tkazilagn ko‘rik-tanlovda rejissyor Maryam Ashurova sahnalashtirgan “O‘z uyingni o‘zing qadrla” spektakli I o‘rinni egalladi.
Shu yilning noyabr oyida Samarqand shahrida bo‘lib o‘tgan Respublikka qo‘g‘irchoq teatrlarining IX ko‘rik tanlovida muvaffaqiyatli qatnashib faxrli 3-o‘rin sohibi bo‘ldi. Farg‘ona viloyat hokimi Sh.G‘aniev hamda Madaniyat va sport ishlari boshqarmasi boshlig‘i Sh.Rasulovlarning tashabbusi bilan Farg‘ona shahar hokimining 07.07.2012 yil 955-sonli qaroriga asosan, 2014 yil 20 mart kuni teatr jamoasi o‘z faoliyatini yangi binoda davom etdirdi.Qo‘g‘irchoq teatri Farg‘ona markazidagi Al-Farg‘oniy bog‘ida joylashgan bo‘lib, bolalarni tashqi ko‘rinishi bilan o‘ziga tortadi.
2014 yil 14-20 dekabr kunlari Toshkent shaxrida o‘tkazilgan “Debyut-2014”
V-Respublika ko‘rik-tanlovida qo‘g‘irchoq teatri uchyo‘nalish bo‘yicha K.Chukovskiy asari asosida bosh rejissyor A.To‘raev tomonidan saxnalashtirilgan “Bo‘l, toza bo‘l!” spektakli bilan qatnashib,“Eng yaxshi rejissyorlik ishi” yo‘nalishi bo‘yicha (bosh rejissyor - A.To‘raev) – 2-o‘rin, “Eng yaxshi rassomlik ishi” yo‘nalishi bo‘yicha (saxnalashtiruvchi rassom – D.Mo‘minov) – 3-o‘rin, “Eng yaxshi debyut rol ijrochisi” yo‘nalishi bo‘yicha (teatr aktrisasi –D.Zokirova) – 3 o‘rin bilan taqdirlandi.Teatrning ijodiy va iqtisodiy faoliyati samaraliolib borilayotganligini inobatga olib, Madaniyat va sport ishlari vazirining 2015-yil 6 mart kungi
263-sonli buyrug‘iga asosan, birinchi toifali teatr maqomi berildi. “O‘zbekteatr” ijodiy ishlab chiqarish birlashmasining 2016-yil iyun oyida teatr jamoasi Andijon viloyatida o‘tkazilgan Respublika X Qo‘g‘irchoq teatrlarining an’anaviy ko‘rik-festivalida “Samolarda uchgan alloma” spektakli bilan qatnashib “Eng yaxshi rassomlik ishi” nominatsiyasi sovrindori bo‘ldi.
O‘zbektston Respublikasi Madaniyat Vaziri B.Sayfullaevning 2018 -yil 19- fevraldagi 54-k buyurug‘iga asosan 2018- yil 20- fevraldan Farg‘ona viloyat qo‘g‘irchoq teatri direktori lavozimiga Mirzaev Saidjon Xaydarovich tayillandi.
2020-yil 7-sentabrda O‘zbekiston Respublikasi Qo‘g‘irchoq teatrlarining XII an’anaviy ko‘rik festivalida Farg‘ona viloyat qo‘g‘irchoq teatri S. Seduxinning “Toychoq” spektakli bilanqatnashib faxrli 1-o‘ringa sazovor bo‘ldi.
2022-yil 4-fevral kunidan Farg‘ona viloyati qo‘g‘irchoq teatri direktori lavozimiga Sultonov Tavakkal Mamajonovich tayinlandi.
2022-yil Farg‘ona viloyat qo‘g‘irchoq teatri va Tojikiston davlat qo‘g‘irchoq teatrlar o‘rtasida uchrashuvlar bo‘lib o‘tdi. 2022 yil 11 - 19 mart kunlari Farg‘ona viloyati qo‘g‘irchoq teatri jamoasining Tojikiston Respublikasiga gastrol safari amalga oshirildi. Tojikiston Respublikasining Dushanbe shahar Qo‘g‘irchoq teatri sahnasida va boshqa tumanlarda Farg‘ona viloyat qo‘g‘irchoq teatri jamoasi «Musiqali choyxona» spektaklini namoyish etdi.Dushanbe shahri qo‘g‘irchoq teatri bilan memorandum imzolanib,teatr gastrollar almashinuvlari rejalashtirildi.
2022 yil 4-14 aprel kunlari Tojikiston Davlat qo‘g‘irchoq teatri jamoasi Farg‘ona viloyatida gastrol safarida bo‘ldilar. Mehmonlarni Farg‘ona viloyat qo‘g‘irchog teatri jamoasi tantanali ravishda kutib oldi. Gastrol jamoasi tarkibida: Fargʻona viloyati qoʻg‘irchoq teatri direktori – Tavakkal Sultonov, bastakor: Gʻofurov Alisher va aktyorlardan, Poʻlatjon Toshtemirov, Ahmedov Shokirxoʻja, Zilola Boltaboeva, Dildora Tursunova, Jaloliddin Fahriddinov, Gʻayratjon Quvvatov kabi ijodkorlar guruh tarkibida boʻlgan.
Tojikiston Davlat qo‘g ‘irchoq teatri jamoasi tomonidan «Sho‘x malika» deb nomlangan spektal: Farg‘ona viloyat qo‘g‘ichoq teatri sahnasida, Farg‘ona viloyat rus drama teatri sahnasida, Marg‘ilon shahar madaniyat uyida, Qo‘qon shahar drama teatri sahnasida, So‘x tuman madaniyat uyida namoyish etildi va yosh tomoshabinlarga manzur bo‘ldi
2022-yil 19-24- sentyabr kunlari Qozog‘iston Respublikasi, Aqto‘be viloyati, Aqto‘be shahrida “Assalamu aleykum’ VI Xalqaro qo‘g‘irchoq festivalida “Musiqali choyxona” spektakli bilan ishtirok etib, “Eng yaxshi o‘zbek aktyorlik ansambli” naminatsiyasi bilan taqdirlandi.
2023-yil 23-26-iyun kunlari Farg‘ona viloyati qo‘g‘irchoq teatri Rossiya Federatrsiyasi Sank-Peterburg shahrida bo‘lib o‘tadigan “Петрушки на Невском” “KUKART” Xalqaro festivalida ishtirok etib, “Eng yaxshi spektakl” diplomi bilan taqdirlandi, Moskva qo‘g‘irchoq teatri bilan Xalqaro memorandum imzoladi.
2023-yilda Farg‘ona viloyati qog‘irchoq teatri, Qozog‘iston Respublikasi Almata shahri Maksim Gorkiy nomidagi akademik rus drama teatri hamda Qozog‘iston Respublikasi Aktau shahri Mangitaus qo‘g‘irchoq teatri bilan hamkorlikda “Ayyorlar” spektaklini sahnalashtirdi.
Farg‘ona viloyati qog‘irchoq teatrining 34 yillik ish faoliyati davomida 81 ta spektakl sahnalashtirilgan bo‘lib,hozirgi kunda repertuarimizda 17ta spektak mavjud.
Muhtaram Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoev tomonidan teatr san’atiga bo‘layotgan yuksak e’tibor Vatanimiz ravnaqi uchun tarbiyalanayotgan yosh avlodni ma’naviy kamolotga erishishi, estetik dunyoqarashini o‘stirishdagi sharafli kasblariga yana ham sadoqat vamas’uliyat bilan yondashishlarini talab qiladi.
Bu teatrimizning doimiy maqsadidir.